Szlak Papiernika Niebieski

Jest to nowy szlak rowerowy o długości 50,4 km w powiecie kwidzyńskim, oznakowany w 2013 roku niebieskimi tabliczkami R1 i R3. Rozpoczyna się w Kwidzynie i kończy w okolicach Gardei, w lesie w pobliżu przystanku PKP Dziwno na południe od Sadlinek.

Ogólny przebieg szlaku jest następujący: Kwidzyn - Krzykosy - Otoczyn - Nowa Wioska - Jaromierz - Trumieje - Czarne Dolne- Gardeja - Dziwno.

Szlak prowadzi przez pagórkowate tereny Pojezierza Iławskiego w okolicach Kwidzyna. Na szlaku znajduje się kilka interesujących zabytków, do których zaliczyć można ruiny dworu w Krzykosach i Klecewie, obiekty stadniny w Nowej Wiosce, gotyckie kościoły w Trumiejach, Czarnym Dolnym i Gardei.

Szlak rozpoczyna się w Kwidzynie. W mieście tym warto obejrzeć położony na skarpie doliny Wisły potężny średniowieczny zespół zamkowo-katedralny kapituły pomezańskiej, w którym mieści się filia Muzeum Zamkowego w Malborku. Godny uwagi jest sam pochodzący ze średniowiecza układ urbanistyczny, liczne kamienice z XIX i XX wieku oraz gotyckie i neogotyckie zabytki sakralne, oraz dziewiętnastowieczne zespoły dawnych koszar. Miasto zostało silnie rozbudowane w XIX wieku przez władze pruskie. Był to potężny garnizon wojskowy, po którym pozostały liczne ciekawe, ceglane budynki. Od południa charakterystyczne dla miasta są kominy największego zakładu i pracodawcy w okolicy, jakim jest International Paper Kwidzyn.

Z okolic dworca szlak prowadzi na południowy wschód w kierunku wsi Dankowo. Po drodze mija rzekę Liwę, na której znajdują się pozostałości młyna.

Przez Rakowice trasa biegnie do miejscowości Krzykosy. Jest tam zespół folwarczny z połowy XIX wieku, założony na planie czworoboku. Pałac to charakterystyczny budynek z czteroboczną wieżą, zakończoną w narożach małymi wieżyczkami. Wokół rozpościera sie piękny park.

Przez Otoczyn i Morawy szlak prowadzi do wsi o nazwie Nowa Wioska.  Znajduje się tam pokaźny folwark i pałac z XVIII w. W drugiej połowie XIX wieku pałac przebudowano na wzór pałacu francuskiego. Jest to jednopiętrowy, ceglany i otynkowany budynek. Pierwotna dziesięcioosiowa elewacja z trzyosiowym półokrągłym ryzalitem nakrytym półkopułą znajduje się od strony parku z okazami drzew pomnikowych. W pobliżu stoją  budynki mieszkalne i gospodarcze oraz stajnie z funkcjonującą stadniną koni. Ciekawe architektonicznie są pochodzące z I połowy XVIII wieku obiekty - spichlerz ryglowy i  tzw. Stary Klasztor oraz dawna Stajnia Wyjazdowa z połowy XIX w.

Pomiędzy Nową Wioską a Jaromierzem szlak wije się między jeziorami Klasztornym, Leśnym, Klecewskim i Kuckim. We wsi Klasztorek znajdowało się dawniej słowiańskie grodzisko, po którym niestety bardzo trudno odnaleźć dzisiaj ślady.

Następną miejscowością na szlaku są Trumieje. Można zobaczyć tam kościół, wybudowany w latach 1300-1313. Zbudowano go z kamienia i cegły, a w XVI w. przebudowano. Wnętrze kościoła i zakrystii kryte stropem kolebkowym.  W środku obejrzeć można obraz św. Ignacego z 1837 r. oraz rzeźbę św. Marii Magdaleny pod krzyżem z 1700 r. Na uwagę zasługują organy z XVIII w. i dwie płyty nagrobne z lat 1616 i 1700.

Ciekawostką jest duża ferma wiatraków, wybudowana na wschód od tej miejscowości. Potężne wieże tych elektrowni dominują nad okolicą.

Na południowym brzegu Jeziora Klecewskiego znajduje się interesująca miejscowość Klecewo. Wybudowany w niej został w 1871 na miejscu osiemnastowiecznego pałacu dwór z cegły w stylu neorenesansowym, o cechach francuskich. Po bokach znajdują się ryzality i spiczaste wieże. Elewacje ozdobiono wykutymi w kamieniu herbami. W otaczającym parku znajduje się wykonany z piaskowca grobowiec rodu barona Arnolda von Rossenberga. W pobliżu warto obejrzeć spichlerz z XVIII w.  

Mijając miejscowość Czarne Górne i Jezioro Czarne dojeżdża się do wsi Czarne Dolne. Jest w niej kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej i św. Antoniego, wybudowany w XIV w.  na wzniesieniu, w miejscu dawnego grodziska słowiańskiego. Murowana wieża z drewnianą dzwonnicą zakończoną daszkiem namiotowym z iglicą i chorągiewką. Na  wieży znajdują się dzwony z 1768 roku. We wnętrzu przeważają płaskie stropy; w zakrystii sklepienie kolebkowe. Sterczyny i  blendy we wschodnim szczycie schodkowym. Godnym uwagi jest ołtarz główny pochodzący z 1735 r., gotycka granitowa kropielnica z XV wieku i barkowa ambona.

Przez miejscowość Zbrdowo szlak prowadzi wśród pól do gminnej miejscowości Gardeja. Nad wsią dominuje bryła wybudowanego w latach 1330-1334 ceglanego kościoła. W XVIII w. przebudowano go w stylu barokowym. Zachowały się mury korpusu nawowego oraz trójkondygnacyjna, gotycka wieża. Kaplica ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym znajduje się w przyziemiu kościoła. Niedaleko północnego wejścia , leży granitowy głaz poświęcony dawnemu burmistrzowi Gardei - Carlowi Chudobie. We wsi warto również zobaczyć niedawno utworzony park "Małego Księcia", z pewnością interesujący nie tylko dla miłośników tej pięknej książki francuskiego pisarza Antoine de Saint-Exupery'ego.

Do stacji kolejowej Gardeja jest około 2,5 kilometra. Podoba odległość dzieli miejscowość od stacji Dziwno, na zachód od której kończy się szlak "Papiernika". Łączy się on w lesie z biegnącym w stronę Kwidzyna szlakiem Dolnej Wisły, którym dotrzeć można z powrotem do Kwidzyna (ok. 19 kilometrów).